Wywłaszczenie jako cel wywłaszczenia
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 24 listopada 2021 r. rozpatrując skargę byłej właścicielki na decyzję o odmowie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości uznał, że nie można uznać za zbędną na cel wywłaszczenia nieruchomość mimo, iż nie poczyniono na niej żadnych inwestycji, żadnych nakładów, która nie jest i nie była nigdy w jakikolwiek sposób wykorzystywana. A jedynie przez 45 lat od dnia wywłaszczenia stawała się co raz bardziej zaniedbana. W ocenie Sądu (…) nieistotna dla wyniku niniejszej sprawy była kwestia ewentualnego zaniedbania wywłaszczonej nieruchomości. Nie ma również znaczenia, czy na tej nieruchomości znajduje się jakakolwiek infrastruktura ani w jaki sposób nieruchomość ta jest wykorzystywana przez mieszkańców osiedla – zgodnie ze zgromadzoną w sprawie dokumentacją wywłaszczone działki należące niegdyś do Skarżącej miały stanowić niezabudowane, zielone tereny między budynkami i takie też tereny stanowią, jak wynika z akt sprawy, co najmniej od 1976 r. Nie można więc uznać, że cel wywłaszczenia nie został zrealizowany.
(…) w dacie wywłaszczenia stanowiące przedmiot niniejszego postępowania działki stanowiły ogród warzywno-owocowy i znajdowało się na nich ogrodzenie z siatki drucianej. Obecnie natomiast, co wynika z protokołu z oględzin z dnia 7 września 2018 r., ww. działki porośnięte są trawą oraz krzewami i drzewami (m.in. klon, jarzębina, owocowe, tj. czereśnie i wiśnie), a ich teren jest częściowo skoszony. Nie sposób zatem uznać, wbrew twierdzeniom Skarżącej, że stan, jaki jest na wywłaszczonej nieruchomości, istnieje od 45 lat. Nieruchomość pozostała natomiast niezabudowanym terenem zielonym, co jednak nie świadczy o jej zbędności na cel, na jaki została wywłaszczona, a wręcz przeciwnie – cel ten realizuje. Natomiast o braku wykorzystania działki jako terenu zielonego osiedla nie może świadczyć stwierdzenie w trakcie oględzin skoszenie trawy jedynie na części jej powierzchni, czy jak podkreśla Skarżąca brak urządzeń pozwalających uatrakcyjnić teren.
Tak więc w ocenie Sądu wywłaszczenie działki i pozostawienie kwestii organizacji i pielęgnacji jedynie czasowi już samo w sobie stanowi realizację celu wywłaszczenia. Dalej bowiem WSA stwierdza, że „utworzenie zieleni” na wywłaszczonej nieruchomości mieści się w pojęciu celu wywłaszczenia, jakim jest budowa osiedla mieszkaniowego, nie do faktycznego „zakładania” zieleni na działkach stanowiących przedmiot niniejszego postępowania. Natomiast sformułowanie, że wywłaszczona nieruchomość „była wykorzystywana” jako zieleń osiedlowa nie odnosiło się do tego, w jaki sposób i z jaką aktywnością korzystali bądź obecnie korzystają z niej mieszkańcy osiedla, ale stanowiło jedynie stwierdzenie, że wywłaszczone działki „były wykorzystywane” zgodnie z założonym przeznaczeniem, tj. nie zostały zabudowane i znajdowała się na ich terenie (a także znajduje obecnie) zieleń osiedlowa.
Biorąc pod uwagę, że nieruchomość będąca przedmiotem rozstrzygnięcia WSA została wywłaszczona pod budowę osiedla mieszkaniowego w Gdyni (jak wynika z umowy sprzedaży), to przy takim stanowisku jakie reprezentuje gdański sąd administracyjny, w zasadzie w praktyce nie będą możliwe zwroty wywłaszczonych nieruchomości, mimo spełnienia warunków ustawowych do ich zwrotu.
Zgodnie z art. 137 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami nieruchomość uznaje się za zbędną na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu, jeżeli:
1) pomimo upływu 7 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, nie rozpoczęto prac związanych z realizacją tego celu albo
2) pomimo upływu 10 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, cel ten nie został zrealizowany.
Jeżeli w przypadku, o którym mowa w pkt 2, cel wywłaszczenia został zrealizowany tylko na części wywłaszczonej nieruchomości, zwrotowi podlega pozostała część.
Obecnie natomiast, zgodnie ze stanowiskiem WSA w Gdańsku, mimo braku jakichkolwiek prac na nieruchomości i braku realizacji właściwego celu, na który została wywłaszczona, zawsze będzie można stwierdzić, że celem wywłaszczenia było samo wywłaszczenie, a realizacja celu nastąpiła poprzez nicnierobienie.
Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 24 listopada 2021 r. sygn. akt II SA/Gd 247/21